Boléro

Boléro, nu in de bioscoop. De trailer vindt u onder dit artikel.

Componist Maurice Ravel (1875-1937) vond zelf dat hij veel beter werk had geschreven. Toch is de Boléro met zijn bedwelmende ritme, dat vijftien minuten aan één stuk wordt volgehouden en waarbij er in één lang crescendo met subtiele wisselingen in samenstelling steeds meer instrumenten worden toegevoegd, zijn meest uitgevoerde en geliefde compositie geworden. Vaak is de vraag ge­­­steld waar de inspiratie voor deze bui­tengewone com­positie vandaan kwam. Biografen wijzen er in dat verband op dat Ravels vader bij de Franse spoorwegen werkte en dat Ravel bij de Wereld­tentoon­stelling in Parijs vaak te zien was in het imposante paviljoen Galerie des machines. Ook stond Ravels huis vol met mechanisch speelgoed.

Met de mooi gemaakte en goed gecaste film Boléro voegt filmmaakster Anne Fontaine een nieuw hoofdstuk toe aan het enigma van het mechanisch aandoende karakter van Ravels Boléro. Begeleid door goedgekozen fragmenten uit zijn oeuvre laat zij Ravel zien als een in zichzelf opgesloten man met onpeilbare gevoelens, complex in zijn relaties met vrouwen (‘Ik geloof niet in muzen, ik geloof in muziek’). In een brief die hij tijdens een bezoek aan Nederland verstuurde, gaf Ravel al in 1905 een waardevolle aanwijzing over het ontstaan van de Boléro: ‘Waar je ook kijkt, overal zie je draaiende wind­molens, en het geeft je het gevoel dat je zelf een automaat bent te midden van een mechanisch landschap.’

Rond 1927 merkten vrienden dat Ravel lastig uit zijn woorden kwam, en soms ook vreemd liep. ‘De machine is kapot’, zegt hij in de film. Artsen kwamen niet tot een eensluidende diagnose. Toen de toestand van Ravel in 1937 plotseling sterk verslechterde, werd een hersentumor vermoed. Bij de cranio­tomie die volgde werd geen tumor aangetroffen, en ook geen atrofie die zou kunnen wijzen op de ziekte van Alzheimer of het syndroom van Pick. Negen dagen later overleed Ravel aan de complicaties van de ingreep.