Weet jij al wat je wilt worden?

Wat wil je later worden? Mijn favoriete vraag als jong meisje. Een vraag die vroeger uitnodigde om weg te dromen in een grenzeloze fantasie. Tegenwoordig moet ik op deze vraag een hapklaar antwoord hebben en het liefst al zo lang als ik mij kan herinneren.

Dat het binnen de geneeskunde een streven is om vroegtijdig een carrièrepad te bewandelen, ervaarde ik voor het eerst aan het einde van mijn tweede jaar van de bachelor. Tijdens een mentorgesprek besprak ik mijn ambities. Ik was in de ban van topsport: in mijn jeugd speelde ik (beach)volleybal en bij aanvang van mijn studie stapte ik over naar dé studentensport: roeien. Tijdens dit mentorgesprek kreeg ik de onvergetelijke uitspraak ‘Als je Epke Zonderland niet bent, dan telt het niet’ te horen. Hij doelde op het feit dat het belangrijk was om te werken aan mijn cv op een manier die relevant is voor ‘De Geneeskunde’. Bovendien kreeg ik het dringende advies om mij te oriënteren op wat ik precies wilde worden, zodat ik onderzoek kon doen binnen dat vakgebied. ‘Het is tegenwoordig namelijk erg moeilijk om in opleiding te komen’, voegde hij eraan toe.

De laatste tijd spreek ik regelmatig geneeskundestudenten die aangeraden worden om zich vroegtijdig te focussen op een specifiek specialisme, vanwege veel negatieve berichtgeving over in opleiding komen. Dit is naar mijn mening zorgelijk, aangezien het kan leiden tot een tunnelvisie in een (te) vroeg stadium van de opleiding. Hierdoor is er mijns inziens minder ruimte voor brede oriëntatie en ontwikkeling.

‘Als je Epke Zonderland niet bent, dan telt het niet’

Spookverhalen

Een belangrijke reden van de ontwikkeling van deze tunnelvisie? Spookverhalen. Geneeskundestudenten worden gebombardeerd met uitspraken als ‘Je moet promoveren, meerdere jaren aniossen én jezelf vanaf de bachelor laten zien om in aanmerking te komen voor een opleidingsplaats’. Deze verhalen worden in stand gehouden doordat ze vaak het onderwerp van gesprek zijn tijdens de bacheloropleiding, in mentorgesprekken, en in de masterfase, op de werkplek. Deze loopbaangeoriënteerde gesprekken hebben een grote impact op ons. We voelen de opleiders in onze nek hijgen, waardoor we ons uit extrinsieke motivatie gaan toespitsen op een bepaald specialisme.

Om de spookverhalen met de werkelijkheid te toetsen gaan medisch specialisten via het initiatief ‘Het Open Spookhuis’ het gesprek aan met geneeskundestudenten.¹ Zo horen zij hoe deze ‘spookverhalen’ over in opleiding komen en de toekomst als medisch specialist leven onder de geneeskundestudenten. Zij kunnen vervolgens ingrijpen en studenten eerlijke, realistische informatie verschaffen. Een broodnodig initiatief, aangezien er uit onderzoek van De Geneeskundestudent is gebleken dat 73 procent van de geneeskundestudenten meer informatie wil over de voorwaarden van in opleiding komen.² Dit vermindert mogelijk de druk om zich binnen een specifiek specialisme te profileren.

Brede oriëntatie en persoonlijke ontwikkeling

Vanwege dit indrukwekkende mentor­gesprek begon ik in mijn tweede jaar van de bachelor met onderzoek. Dit droeg bij aan de verbetering van zogenaamde ‘hard skills’, zoals werken met statistische programma’s. Op dat moment merkte ik echter juist te willen groeien in zogenaamde ‘soft skills’, zoals probleemoplossend en kritisch denken, organiseren, leidinggeven en communiceren. Hier had ik toen minder ruimte voor. Na afronding van de bacheloropleiding heb ik me minder laten leiden door de spookverhalen en heb ik mijn soft skills geprioriteerd. Dit heeft mij meer inzicht gegeven in mijn ambities, karakter en drijfveren, waardoor ik meer richting kan geven aan mijn toekomst.

Daarom vind ik het naar de achtergrond verdwijnen van een brede, persoonlijke ontwikkeling als gevolg van de (hyper)focus op een specialisme vanaf een vroeg punt in de opleiding zorgelijk. Ruimte en tijd nemen voor brede oriëntatie en je eigen groeiproces maakt je niet alleen een betere arts, die patiënten holistisch benadert. Het biedt ook ruimte om erachter te komen wie je bent, waar je energie van krijgt en waar je ambities liggen. Het geeft je de kans om, wanneer de tijd daar is, een weloverwogen inschatting te maken van de aansluiting van een specialisme op je persoonlijkheid, talenten en prioriteiten. Dit heeft bovendien mogelijk als bijkomend voordeel dat het percentage aiossen dat overweegt te stoppen (26%) daalt.³

Helder inzicht in de opleiding in combinatie met ruimte voor brede, persoonlijke ontwikkeling vormt een vruchtbare bodem voor de ontwikkeling van jonge, gepassioneerde artsen.

De oogkleppen af

Ik roep mijn medestudenten op om hun ambities na te streven, om zich goed te oriënteren en om hun oogkleppen af te doen. Focus je op brede, persoonlijke ontwikkeling en leer jezelf kennen. Neem regie over je loopbaan door te zorgen dat je beschikt over realistische informatie en ga de dialoog met medisch specialisten aan om een inschatting te maken of een specialisme bij je past. Dit kan door het bijwonen van ‘Het Open Spookhuis’ en door loopbaangeoriënteerde evenementen te bezoeken, zoals het Basisartsen­congres van De Jonge Specialist en de LAD. Daarnaast bieden studieverenigingen veel mogelijkheden op het gebied van loopbaanoriëntatie. Zorg jij ervoor dat je als breed opgeleide en veelzijdige basisarts goed voorbereid aan je vervolgopleiding kan beginnen?

Mentoren, medisch specialisten en opleiders roep ik op om actief uit te dragen wat een toekomst als aios/medisch specialist inhoudt. Zo worden onrealistische spookverhalen de kop ingedrukt. Bespreek met elkaar en in de opleidingsvergadering welke persoonlijke eigenschappen en vaardigheden de toekomstige dokters en collegae moeten hebben. En deel de uitkomsten hiervan met studenten. Gebruik je stem om geneeskundestudenten te inspireren om zich breed te oriënteren en om hun persoonlijke ontwikkeling te prioriteren. Zo kunnen studenten hun loopbaan beter vormgeven. Helpen jullie mee om breed opgeleide en veelzijdige basisartsen goed voorbereid aan hun vervolgopleiding te laten starten?

voetnoten:

1. Het initiatief Open Spookhuis is breed omarmd. Onderstaande medisch specialisten hebben het als initiatiefnemer opgepakt in de volgende ziekenhuizen:

• LUMC: Jesper Hjortnaes, Abbey Schepers, Monique Haak
• Amsterdam UMC: Suzanne van der Velde, Freek Daams, Els Nieveen van Dijkum, Anne Timmermans
• Radboudumc: Dominique Buck, Manouk Backes, Lucas Timmermans, Bas Verhoeven, Marlies Morsink, Godelieve Verhage-Damen
• MUMC+: Hamit Cakir, Jarno Melenhorst, Ruben Visschers
• Gelre ziekenhuizen: Marieke Bolster-van Eenennaam, Stijn Gorgels, Peter van Duijvendijk, Stephanie Winters, Anejoke Huisjes

2. De Geneeskundestudent. Feiten over de geneeskundeopleiding [Internet]. Beschikbaar via: https://degeneeskundestudent.nl/wp-content/uploads/2023/11/Enqueteresultaten-boekje-DG.pdf

3. De Jonge Specialist. Nationale a(n)ios-enquête 2022 Gezond en veilig werken [Internet]. Beschikbaar via: https://dejongespecialist.nl/wp-content/uploads/2022/10/rapport-nationale-anios-enquete-gezond-en-veilig-werken-2022.pdf.