Dokter in de zeventiende eeuw

Het begint met een zwangere kat. Menno Molenaar, jonge zoon van een Rotterdams arts, ziet hoe het dier op een boerenerf door een paard wordt doodgetrapt, neemt het mee naar huis en ontleedt het met de instrumenten van zijn vader. Het is een voor hem kenmerkende open zoektocht naar het raadsel van leven en dood, die halverwege de zeventiende eeuw nog allerminst vanzelfsprekend is.

In haar nieuwe roman Vrij Man ontmoet Nelleke Noordervliet Molenaar ‘aan de andere kant van diens dood’ op het dorpsplein van Woodstock, bij New York. Zij neemt hem mee terug naar zijn geboortegrond, praat en debatteert met hem en vormt zich zo een beeld van zijn leven en van de politieke, wetenschappelijke en religieuze onrust van zijn tijd.

Na de dood van zijn vader in armoede vervallen, studeert Menno een blauwe maandag rechten in Leiden, tot hij door ongepast gedrag van de universiteit wordt getrapt. Hij duikt onder in de Leidse ‘zelfkant’. Uiteindelijk komt hij onder de hoede van een rijke Engelsman, die zijn studies geneeskunde en rechten bekostigt in ruil voor verboden seks en geheime informatie.

Maar Molenaar breekt radicaal met zijn comfortabele leven en reist naar de Nieuwe Wereld. Hij trouwt en is binnen enkele jaren een gerespecteerd arts. Althans: aanvankelijk, want ook in het puriteinse Amerika wordt zijn heimelijke boodschap van redelijkheid, wetenschap en democratie uiteindelijk niet gepikt.

Joost Visser

Nelleke Noordervliet, Vrij Man, Augustus, 464 blz. 24,95 euro.